Trumps comeback stuwt crypto, en Nederlands grootste handelsplatform lift vrolijk mee
Met cryptofanaat Donald Trump aan de knoppen lijken er ook voor het Nederlandse Bitvavo gouden tijden aan te komen. En het gaat al goed, met naar verwachting ruim 300 miljoen euro inkomsten in 2024. Maar anders dan de Verenigde Staten streeft de Europese Unie naar betere regulering van de cryptobranche.
Wat is het nieuws?
Het Amsterdamse Bitvavo, tot en met 2026 sponsor van Oranje, lijkt een gouden toekomst tegemoet te gaan, mede dankzij de agressieve promotie van crypto door president Donald Trump.
In 2022 stond het handelsplatform nog op omvallen, nadat de drie oprichters/aandeelhouders zichzelf een dividend van 110 miljoen euro hadden uitgekeerd. Over 2024 verwacht het bedrijf een omzet van ruim 300 miljoen.
Waarom is dit van belang?
De cryptowereld wordt flink opgeschud. Ten eerste door Trump, die crypto omarmt en regulering van de branche terugdraait. Ten tweede omdat de Europese Unie juist nieuwe en strengere regels oplegt. Hier vallen cryptobedrijven sinds begin dit jaar onder de MiCA-wet, de Markets in Crypto-Assets Regulation.
Hoe is dit onderzocht?
Follow the Money deed onderzoek naar de jaarrekeningen van Bitvavo en sprak met toezichthouders en kenners van de Nederlandse cryptomarkt.
Op een smetteloos witte tafel in de immense werkruimte van Bitvavo aan de Keizersgracht in Amsterdam staan dozen met gebakjes.
Het kantoor bevindt zich op de derde verdieping van de 5 Keizers, een prestigieus complex van vijf aaneengesloten historische panden. Er valt wat te vieren: een verdieping hoger heeft Bitvavo extra ruimte in gebruik genomen.
Voor nieuwe klanten heeft Bitvavo ook iets in de aanbieding. Bij de online-nieuwsbrief Crypto Insiders popt een banner op: ‘Cadeautje: Bitvavo viert bullmarkt – gratis crypto & €10.000 gratis handelen voor Nederlanders.’
Wie een rekening opent, ontvangt ‘direct €10 gratis crypto’.
De marketingmachine van Bitvavo – het grootste Nederlandse cryptoplatform ambieert een leidende positie op de Europese markt – draait op volle toeren. Met het aantreden van Donald Trump zijn spectaculaire tijden aangebroken op de cryptomarkten. En Bitvavo surft mee.
Trump, die crypto eerder ‘een smerige samenzwering tegen de dollar’ noemde, heeft zich bekeerd. Hij wil van de Verenigde Staten de ‘cryptohoofdstad van de planeet’ maken en digitale munten toevoegen aan de Amerikaanse strategische valutareserves in een ‘digitaal Fort Knox’. Op 20 januari, de dag van zijn beëdiging als president, piekte de bitcoin op 106.000 dollar.
Hij lanceerde ook zijn eigen cryptomunt: de $Trump.
Pump and dump $Trump, Melania Meme en $Libra
Minuten nadat Trump op 18 januari 2025 zijn meme-munt $Trump aankondigde op zijn sociale-mediaplatform Truth Social, dreven enkele anonieme insiders de prijs op naar 78 dollar, waardoor ze zo’n 214 miljoen dollar aan winst incasseerden. Kort daarna klapte de koers in elkaar.
Het platform van Trump dat de munt uitgeeft, maakte volgens de Financial Times een winst van ten minste 350 miljoen dollar.
Iets soortgelijks gebeurde met de Melania Meme, de cryptomunt van de First Lady, en de BARRON van Trumps 18-jarige zoon: kortstondige koersstijging, cashen en crashen ofwel pump and dump. De koers omhoog jagen en snel verkopen – de prijs keldert en degenen die later instapten zien hun investering als rook vervliegen.
In Argentinië deed zich half februari een vergelijkbaar scenario voor: een minuut nadat de website Viva la Libertad de $Libra lanceerde, prees president Javier Milei de munt aan op X. De koers explodeerde, een handvol insiders liep binnen, beleggers verloren en binnen enkele uren verdampte 4,5 miljard dollar aan marktwaarde.
In Argentinië brak een politieke rel uit. ‘Als je naar het casino gaat kun je ook je geld verliezen,’ verdedigde Milei zich in reactie op beschuldiging dat hij crypto-oplichting had aangemoedigd.
Opmerkelijk detail: zowel de $Libra als de Melania zijn in de markt gezet door een obscuur internetbedrijf in Texas, Kelsier Ventures. Hayden Davis (28), ceo van Kelsier, zegt over de filosofie achter crypto’s: ‘Of het nou een fucking meme-coin is of een gigantisch project, het is allemaal, inclusief de bitcoin, dog shit.’
Kort na de lancering van Trumps eigen munt, schreef Bitvavo in een blog dat ‘critici’ spraken van ‘schaamteloze zelfverrijking’ door de kersverse president. Toch voegde het de $Trump op 26 januari toe aan zijn assortiment van bitcoins en meer dan 350 altcoins, alternatieve cryptomunten die vaak waardeloos blijken en daarom ook wel shitcoins heten.
Naar analogie van de beurs spreekt de cryptowereld van ‘listing’ wanneer een handelsplatform een nieuwe munteenheid aan zijn aanbod toevoegt.
Het ‘listing committee’ aan de Keizersgracht had de munt goedgekeurd, want er was vraag naar van klanten, zegt Karel Zwaan, de woordvoerder van het handelsplatform. En nee, van een politieke afweging was volgens hem geen sprake.
In een volgend blog, op 11 februari, stelde Bitvavo vast dat de Trump-munt op een koersverlies van 72 procent stond. Jammer voor klanten die net waren ingestapt: de hype was alweer voorbij.
Whitepaper
Ondertussen speelt een groter, Europees probleem met de cryptomunt van Donald Trump. Die voldoet namelijk niet aan de MiCA-wet,
de Markets in Crypto Assets Regulation, die met ingang van 1 januari 2025 van kracht is in de Europese Unie.
Op grond van de MiCA-regels moeten cryptomunten die nieuw op de markt komen, beschikken over een whitepaper. Dat is een soort prospectus met uitleg over de bedoelingen en risico’s van de munt. De paper moet zijn goedgekeurd door de toezichthouders, in Nederland door de Autoriteit Financiële Markten (AFM) en De Nederlandsche Bank (DNB). Die goedkeuring heeft de $Trump niet.
De Markets in Crypto Assets Regulation (MiCA) is een nieuwe Europese wet, bedoeld om de cryptomarkt veiliger en duidelijker te maken. De wet is ingegaan per 1 januari 2025.
De MiCA-regelgeving vereist dat cryptobedrijven hun klanten bescherming bieden. Ze mogen bijvoorbeeld geen misleidende reclames maken of kopers bewust verkeerd informeren. Ook moeten ze klanten waarschuwen voor de risico’s bij transacties. Aanbieders zijn ook verplicht meer inzicht te geven in de risico’s van cryptoactiva. Bovendien moeten ze verplicht geld opzij zetten als reserve.
Cryptodienstverleners en uitgevers van stablecoins moeten vanaf 30 juni 2025 (na een overgangstermijn van een half jaar) een MiCA-vergunning hebben om actief te zijn op de Europese markt.
Uitgevers van crypto’s en cryptodienstverleners vallen onder het toezicht van de Autoriteit Financiële Markten (AFM) en De Nederlandsche Bank (DNB). De AFM kijkt of de handel in crypto’s volgens de regels gebeurt. DNB ziet onder andere toe op de uitgifte van stablecoins en controleert of deze daadwerkelijk worden gedekt.
Bij de listing van een cryptomunt moet een whitepaper worden gepubliceerd en ingediend bij de AFM. Dit document moet informatie bevatten over de kenmerken, functies, onderliggende technologie en risico’s van de cryptomunt.
Voor crypto’s die een handelaar al in het assortiment heeft, geldt een overgangsperiode van drie jaar om een white paper op te stellen; crypto’s die vanaf 1 januari 2025 worden toegevoegd, moeten direct aan deze eis voldoen.
Kerstens nam op 18 januari van dit jaar deel aan een paneldiscussie over de implicaties van de MiCA-regels.
Het directoraat-generaal Financiële Stabiliteit, Financiële Diensten en Kapitaalmarktenunie (Fisma) is de afdeling van de Commissie die verantwoordelijk is voor het EU-beleid inzake financiële diensten.
De MiCA-regels zijn glashelder. Peter Kerstens, raadsadviseur bij het directoraat-generaal financiële diensten van de Europese Commissie: ‘Als een munt die goedkeuring niet heeft, kun je haar niet vermelden op je handelsplatform. Zo simpel is het.’
‘De $Trump is schadelijk voor het imago van de cryptomarkt,’ zegt cryptoconsultant Maarten de Borst.
Maar als grote Amerikaanse platformen als Kraken en Coinbase haar aanbieden op de Europese markt, kan Bitvavo moeilijk achterblijven. Bitvavo wil immers geen marktaandeel kwijtraken in de permanente concurrentiestrijd met andere aanbieders. Niet alle EU-lidstaten passen MiCA-regels even streng toe en consumenten kunnen nog altijd shoppen in een ander EU-land, erkent ook de AFM. En zolang Bitvavo nog geen MiCA-vergunning heeft, hoeft het ook niet te voldoen aan de eisen van de wet.
Na 30 juni 2025 – na een overgangsperiode van een half jaar – moet Bivavo beschikken over een MiCA-vergunning.
De $Trump bood Bitvavo natuurlijk ook een mooi marketingperspectief. De overvloedige media-aandacht voor een president die zijn eigen geld schept en zijn positie misbruikt voor financieel gewin, was een manier om nieuwe klanten naar beleggingen in crypto te lokken.
‘De cryptomarkten zijn hebzuchtiger dan de financiële markten waarvoor ze een alternatief zouden bieden’
Het paste in de bredere pr-strategie waarmee Bitvavo aandacht genereert, zoals het contract met de KNVB om tot en met het wereldkampioenschap van 2026 op te treden als ‘trotse sponsor’ van het Nederlandse voetbalelftal.
Een andere munt werd door Bitvavo juist wel geweerd. Ongeveer tegelijk met de listing van de $Trump, half januari, schrapte het de tether (USDT) uit zijn assortiment. De tether is een zogeheten stablecoin (waarvan de waarde is gekoppeld aan de Amerikaanse dollar) en wordt gezien als een belangrijk smeermiddel in de crypto-economie.
Bitvavo was hiertoe gedwongen, omdat het moederbedrijf Tether weigert te voldoen aan de MiCA-regelgeving, waarop de Europese toezichthouder (ESMA) besloot de tetherhandel in de EU te verbieden.
Tether weigert aan de Europese regelgeving te voldoen – onder meer door geen inzage te geven in de dekking van een vaste dollar-tether-koers. Daarom heeft toezichthouder ESMA de handel in tether in de EU verboden.
Tether heeft twee kleine Nederlandse cryptoplatformen opgekocht, Quantoz in Utrecht en Stablr in Amsterdam, juridisch gevestigd op Malta. Beide platformen geven stablecoins uit die EU-proof zijn, zodat Tether indirect toch in de EU opereert.
Onlangs heeft Tether aangekondigd zijn hoofdkantoor te verhuizen van belastingparadijs Maagdeneilanden naar cryptoparadijs El Salvador in Midden-Amerika, waar president Nayib Bukele crypto als betaalmiddel heeft omarmd.
De European Securities and Markets Authority (ESMA) in Parijs houdt toezicht op de naleving van de MiCA door crypto asset service providers. De Autoriteit Financiële Markten (AFM) en De Nederlandsche Bank (DNB) zijn de toezichthouders voor de Nederlandse cryptomarkt.
Booming, bijna bankroet en weer booming
Bitvavo is opgericht in maart 2018 door de informatici Jelle de Boer (1992) en Tim Baardse (1994), die kort daarop De Boers middelbareschoolvriend, bedrijfskundige Mark Nuvelstijn (1992) binnenhaalden. Gedrieën zijn ze de aandeelhouders van Bitvavo; De Boer en Baardse trokken zich midden 2021 terug uit het management.
De timing van de oprichting was een gelukstreffer: drie jaar lang maakten de cryptomarkten een explosieve groei door. Het geld klotste binnen: in 2021 boekte de startup een omzet van 201 miljoen euro en een winst van 139 miljoen.
In 2022 stortten de cryptomarkten in door een lawine van schandalen en faillissementen.
Het Genesis-debacle
Bitvavo kwam hierdoor in acute financiële problemen omdat het bedrijf de inleg van klanten voor extra opbrengst op hun crypto-portefeuilles onderhands had uitgeleend aan het Amerikaanse platform Genesis. Klanten hadden daar weliswaar toestemming voor gegeven, maar wisten niet met welke partijen Bitvavo zaken deed. Alle risico’s waren voor de klant.
Dat ontdekten ze toen Genesis bankroet ging in de slipstream van de ondergang van FTX en Alameda, de crypto-luchtkastelen van de jonge Amerikaanse ondernemer Sam Bankman-Fried. Bankman-Fried werd in de VS tot 25 jaar gevangenisstraf veroordeeld en het Genesis-debacle sloeg een gat van 285 miljoen euro in de balans van Bitvavo.
Op oudejaarsdag 2022 nam Bitvavo een verlies van 55 miljoen op zijn vordering op Genesis, waardoor de winst over dat jaar met 99 procent kelderde.
Met transactietarieven van slechts tienden van een procent leverden 1,5 miljoen klanten in 2024 toch ruim boven de 300 miljoen euro op
De drie aandeelhouders, die zichzelf in 2021 in hun overmoedigheid een dividend hadden toegekend van 110 miljoen euro, verstrekten een lening van 80 miljoen aan hun bedrijf (tegen een rente van 5 procent).
Om het eigen vermogen op te krikken, zetten ze in 2023 30 miljoen van hun lening om in een zogenoemde agioreserve.
Agio is de overwaarde van aandelen ten opzichte van de oorspronkelijke waarde waarvoor ze zijn uitgegeven.
Met een fiscale handigheid kan een agioreserve op een zeker moment onbelast worden uitgekeerd aan aandeelhouders. Het resterende bedrag van 50 miljoen loste
Bitvavo in december 2024 af aan zijn geldschieters.
Bitvavo had ondertussen alle gedupeerde klanten gecompenseerd en heeft herhaaldelijk verzekerd dat het de vordering op Genesis grotendeels terug zou krijgen. En inderdaad, naarmate de cryptokoersen zich vanaf eind 2023 herstelden, zat er meer waarde in de failliete boedel van Genesis. Nadat een faillissementsrechtbank in New York op 17 mei 2024 de claims had toegewezen, begonnen de curatoren vanaf het derde kwartaal de schuldeisers terug te betalen.
Inmiddels heeft Bitvavo 90 procent van zijn vordering binnen; het restant wordt binnenkort verwacht.
Bitvavo’s advocaten in New York onderhandelen nog over de terugbetaling van het bedrag waarmee het platform de vordering op Genesis in 2022 afwaardeerde. Als dat slaagt valt het bedrijf, mogelijk dit boekjaar, een meevaller van 55 miljoen in de schoot.
Recordjaar
Financieel staat Bitvavo er stukken robuuster voor dan in 2022. Het jaarverslag over 2023 (dat in december 2024 werd gepubliceerd) meldt dat het eigen vermogen ruim verdubbelde en dat de nettowinst steeg van 383 duizend euro (2022) naar 14,5 miljoen.
De winstgevendheid zette zich vorig jaar door. Gelijk met de publicatie van de jaarcijfers over 2023 maakte Bitvavo bekend dat 2024 een recordjaar zou worden met een handelsvolume van 100 miljard euro.
Het komt erop neer dat Bitvavo vorig jaar ter waarde van zo’n 10 procent van de omvang van de Nederlandse economie (bbp) aan bitcoins en altcoins heeft verhandeld. Ook al zijn de transactietarieven slechts tienden van een procent, met 1,5 miljoen klanten
Volgens Bitvavo nadert het aantal gebruikers van het platform de twee miljoen, met de meeste klanten in Nederland. Dat lijkt een overschatting, want de AFM houdt het totaal aantal cryptobeleggers in Nederland op twee miljoen. Wel neemt het aantal klanten van Bitvavo in andere Europese landen toe.
leverde dat in 2024 ‘ruim boven 300 miljoen’ aan inkomsten op. Meer dan een verdriedubbeling ten opzichte van 2023 (96 miljoen).
Management-bv’s
Na het superdividend in 2021 keerden de drie aandeelhouders zichzelf in 2022 en 2023 geen dividend uit.
Over de omvang van hun vermogen is weinig bekend, want dat hebben ze ondergebracht in management-bv’s – Fortuna, Deranova en Fortes – die zijn geregistreerd in een bedrijvenpand aan de Molenstraat in Hengelo.
Deranova (van Jelle de Boer) deponeerde voor het laatst in 2020 een jaarrekening bij de Kamer van Koophandel. Van Fortuna (Tim Baardse) en Fortes (Mark Nuvelstijn) zijn nooit jaarrekeningen gedeponeerd – een economisch delict.
Ook op andere punten schiet de governance van Bitvavo tekort. Bedrijven met meer dan vijftig werknemers zijn verplicht een ondernemingsraad te hebben. Die heeft Bitvavo niet, ook al werken er inmiddels zo’n 350 mensen.
Evenmin heeft het Amsterdamse handelsplatform een raad van toezicht of een raad van commissarissen. Dat is wettelijk niet voorgeschreven, maar het is geen toonbeeld van transparant ondernemerschap bij een bedrijf waarin zoveel geld omgaat en de besluitvorming rust bij drie aandeelhouders (Baarde, De Jong en Nuvelstijn) en drie directieleden (ceo Nuvelstijn, cfo Johan van Olfen en cro Jeetan Patel), van wie er een ook aandeelhouder is.
De cro of chief risk officer is verantwoordelijk voor het identificeren, bewaken en beheersen van de risico’s waarmee een onderneming wordt geconfronteerd.
De miljardairs van Trump
In de eerste weken van Trumps presidentschap is het toezicht op cryptomarkten in de Verenigde Staten afgeschaald, de inzet van strafrecht opgeschort, zijn veroordeelde cryptocriminelen vrijgelaten, door witwassers gebruikte platforms weer toegelaten, lopende rechtszaken tegen cryptobedrijven gestopt en zijn op sleutelposities crypto-vriendelijke toezichthouders benoemd.
De tientallen miljoenen donaties aan Trumps verkiezingscampagne hebben zo te zien hun vruchten afgeworpen. Maar dat niet alleen. Er is sprake van een virulent libertair complex dat de vrije hand opeist voor hightech en winstbejag. Extreemrechtse IT-miljardairs grijpen met hun anti-overheidsideologie de macht in Washington.
‘Bitcoin begon als een elegant, vrijgevochten alternatief voor het gevestigde geldstelsel, maar wordt nu gekaapt door extreemrechts gedachtegoed,’ zegt Daan Kleiman van het Amsterdamse bitcoin-platform Bitonic. De cryptomarkt is volgens hem hebzuchtiger geworden dan de financiële markten waarvoor ze een alternatief beloofde te bieden.
Europees paspoort
Terwijl de Verenigde Staten onder Trump inzetten op radicale deregulering, kiest de Europese Unie met de MiCA-wet bewust voor marktregulering.
Met een vergunning krijgen handelsplatformen als Bitvavo een ‘Europees paspoort’ met toegang tot alle EU-landen. Ze hoeven niet langer per lidstaat een aparte registratie aan te vragen. Tegelijk is zo’n vergunning een stempel van betrouwbaarheid. Dat zorgt voor een concurrentievoordeel ten opzichte van handelaren zonder MiCA-registratie, voorziet Jeetan Patel, Bitvavo’s chief risk officer.
Volgens Patel kost het veel geld en tijd om aan alle eisen te voldoen, maar Bitvavo verwacht vóór de deadline van 1 juli een MiCA-vergunning te krijgen.
Cryptoconsultant Maarten de Borst zegt ‘heel blij’ te zijn met de invoering van MiCA-wet. Door Europees toezicht zullen uitwassen in de cryptomarkten afnemen, hoopt hij. Hij noemt het positief dat meer activiteiten onder de nieuwe vergunningplicht vallen dan onder de oude registratieplicht.
Cryptoplatforms moeten daadwerkelijk in de EU gevestigd zijn om een vergunning te krijgen en het nationale toezicht wordt Europa-breed gecoördineerd door de European Securities and Markets Authority (ESMA) in Parijs.
De AFM verwacht dat in Nederland ongeveer dertig bedrijven een MiCA-vergunning zullen aanvragen. Vooralsnog heeft de AFM aan vier bedrijven een vergunning verleend – drie kleine buitenlandse platforms en een vermogensbeheerder in Oldenzaal.
Smishing en andere trucs
Ondanks regulering blijft de crypto-industrie extreem kwetsbaar voor fraude, oplichting en criminaliteit.
Follow the Money publiceerde onlangs dit artikel over een Nederlandse vrouw die het slachtoffer werd van een internationale bende van bitcoinscammers.
En lees ook dit stuk, over een Drentse ‘cryptogod’ die 120 miljoen dollar van cryptomunt Hector liet verdwijnen.
Bij Bybit een van de grootste platformen ter wereld, werd eind februari het systeem gekraakt door hackers van het beruchte Noord-Koreaanse Lazarus-team. Er verdween 1,5 miljard dollar aan ethereums, de populairste cryptomunt na bitcoin – de grootste financiële roof die ooit heeft plaatsgevonden.
Bybit Fintech Limited is een cryptocurrency-exchange gevestigd in Dubai, de Verenigde Arabische Emiraten. Het platform werd in 2018 opgericht door ceo Ben Zhou, die op 11-jarige leeftijd verhuisde van China naar Nieuw-Zeeland. Hij studeerde economie in de Verenigde Staten.
Bybit is actief in meer dan 160 landen en heeft meer dan vijftien miljoen gebruikers. Het platform biedt bijna 300 verschillende cryptocurrencies aan en werd in februari van dit jaar getroffen door een hack. Naar verluidt zijn alle gedupeerde gebruikers inmiddels gecompenseerd.
Bitvavo had de afgelopen maanden te maken met primitiever pogingen geld te ontfutselen door smishing (automatisch verstuurde sms’jes of telefoontjes naar willekeurige mobiele nummers). Oplichters benaderen mensen ‘namens Bitvavo’. Als ze toevallig een Bitvavo-wallet hebben en hun gegevens delen – tegen alle online-waarschuwingen van Bitvavo dat nooit te doen – verdwijnen hun tegoeden met een muisklik en zijn die niet meer te achterhalen.
Het tij op de cryptomarkten is ondertussen alweer gekeerd. Twee chaotische maanden na het aantreden van Trump is de bitcoin een derde van zijn waarde kwijt. De voorgespiegelde gouden crypto-eeuw laat nog op zich wachten.
Met medewerking van accountant Michiel Peeperkorn en financieel-analist Michel Veul.
Dit artikel is verschenen op Follow the Money op 21 maart 2025.
